Seniorencoalitie: Prijsstijgingen noodzaken tot AOW-verhoging

Uit onderzoek van KBO-PCOB blijkt dat de explosieve prijsstijgingen zorgen voor acute koopkrachtproblemen bij ouderen, en al helemaal bij mensen zonder financiële buffer. Nu het kabinet en de coalitiepartijen in het kader van de augustusbesluitvorming aan zet zijn om nog iets van de koopkracht overeind te houden, wil de Seniorencoalitie dat de AOW met spoed wordt verhoogd.

Bij Voorjaarsnota heeft het kabinet al besloten tot een extra verhoging van het minimumloon met 2,5% in 2023, 2,5% in 2024 en 2,32% in 2025 (cumulatief 7,5%). Deze verhoging wordt, in afwijking van een eerder plan in het coalitieakkoord, doorgekoppeld naar de AOW.

De Seniorencoalitie, bestaande uit KBO-PCOB, ANBO, de Koepel Gepensioneerden en NOOM, wil nu dat de volledige verhoging van het minimumloon, en daarmee o.a. ook de AOW, naar voren wordt gehaald, naar 2023. Want buitengewone tijden vereisen, met urgentie, buitengewone maatregelen. Senioren hebben met spoed een financiële injectie nodig om hun boodschappen en energielasten te kunnen blijven betalen.

IOAOW
In de Voorjaarsnota heeft het kabinet verder aangekondigd dat de inkomensondersteuning AOW (IOAOW)[1] in de jaren 2023 tot 2025 stapsgewijs wordt afgeschaft. Op deze manier wil het kabinet de AOW-koppeling gedeeltelijk financieren. De Seniorencoalitie vindt dat de koppeling hierdoor ook deels een sigaar uit eigen doos is voor AOW’ers. Nu senioren financieel door het ijs aan het zakken zijn, gaat het niet aan de IOAOW af te schaffen. De Seniorencoalitie wil dat dit plan van tafel gaat of dat de AOW wordt opgehoogd met het bedrag dat mensen nu aan IOAOW ontvangen. In ieder geval zou de Seniorencoalitie het onbegrijpelijk vinden als het kabinet de voorgenomen eerste stap van de IOAOW-afbouw in 2023 doorzet.

–> Lees hier meer over het koopkrachtonderzoek van KBO-PCOB
–> Lees hier het artikel in de Telegraaf met de oproep van de Seniorencoalitie om de AOW te verhogen

[1]

• De IOAOW is ooit ontstaan als uitvloeisel van maatregelen die bedoeld zijn om de koopkracht van AOW’ers met een laag inkomen te ondersteunen.
• Mensen ontvangen de IOAOW in de vorm van een extra bedrag dat alle AOW-gerechtigden bovenop hun AOW-uitkering ontvangen.
• Voor mensen met een volledige AOW-opbouw gaat het in 2022 om € 316,56 bruto per jaar.

Onderzoek KBO-PCOB: Acute koopkrachtproblemen

Door de hogere kosten van bijvoorbeeld energie en de boodschappen, heeft bijna een kwart (23%) van alle senioren de afgelopen maanden moeite om rond te komen. Eén op de acht senioren zegt geen buffer of spaarpot te hebben en daardoor is meer dan de helft (54%) uit deze bufferloze groep genoodzaakt om nu al te bezuinigen op bijvoorbeeld boodschappen en extra’s. Dat blijkt uit onderzoek van seniorenorganisatie KBO-PCOB. Ingrid Rep, directeur KBO-PCOB: “Mede doordat de pensioenen jarenlang niet geïndexeerd zijn, staat de koopkracht onder druk: de recente prijsstijgingen van gas en voedingsmiddelen hakken er stevig in. Ook bij senioren die nu geen recht hebben op financiële tegemoetkoming. Het wordt tijd dat de politiek ook naar deze groep gaat omkijken.”

Meer dan de helft (54%) van alle senioren maakt zich grote zorgen over hun financiën als de inflatie nog lang blijft duren. Ingrid Rep: “Als je je vervolgens realiseert wat er de komende maanden nog op senioren afkomt qua rekeningen en aan houdende prijsexplosies, constateer ik dat we, met een maand voor Prinsjesdag, aan de vooravond van een nóg groter koopkrachtprobleem staan en waar het kabinet nog niet het begin van een oplossing voor heeft.”

Lege spaarpot
Mede door de hoge inflatie zou één op de drie senioren uit de groep die géén buffer heeft, niet meer weten hoe ze de rest van de maand moeten rondkomen wanneer ze een onverwacht grote uitgave van 400 euro hebben. Ook ziet zestien procent van de spaarpotloze senioren nu soms al af van zorg die eigenlijk nodig is, vanwege de kosten. Ruim tien procent (12%) vervangt de avondmaaltijd door brood of soep.

Uitgavenpatroon
Voor bijna vier op de vijf (van alle onderzochte) senioren zijn de prijsstijgingen reden om de uitgaven aan te passen. Zo gaat zestig procent bewuster met geld om. En bijna evenveel (58%) let extra op het energieverbruik door bijvoorbeeld minder warm water te gebruiken. Bijna dertig procent (28%) bespaart op boodschappen en ruim een kwart (27%) van de senioren geeft minder tot niets meer uit aan leuke extra’s, zoals vakanties en restaurants. Ingrid Rep: “Heb je al die jaren hard gewerkt en dan zijn deze financiële zorgen je beloning. Het kabinet en alle partijen moeten nu hun hart laten spreken en opkomen voor deze senioren. Zij zijn het slachtoffer van deze crisis en komen hier anders niet meer uit.”

Maatregelen
Senioren verwachten dat de hoge inflatie nog wel een aantal jaar aan zal houden. Het huidige maatregelenpakket van de overheid om de lage en middeninkomens tegemoet te komen – via energietoeslag, btw-verlaging op energie en accijnsverlaging op benzine en diesel -, voelt voor de gemiddelde senior als een druppel op de gloeiende plaat. Twee derde van de senioren die deelnamen aan dit onderzoek is van mening dat de Nederlandse overheid te weinig doet om de prijsstijgingen te beteugelen.

Onderzoek
Het onderzoek Koopkracht, Inflatie & Armoede, is uitgevoerd onder 1.746 senioren in de periode 28 juni tot 18 juli 2022. De gemiddelde leeftijd is 76 jaar.

Integraal zorgakkoord is teleurstellend

Het uitgelekte integraal zorgakkoord, waarin staat dat er gekort wordt op huisartsen en wijkverpleging, is een teleurstelling voor senioren. Volgens de Seniorencoalitie, een samenwerking tussen de ouderenbonden KBO-PCOB, ANBO, Koepel Gepensioneerden en NOOM, staat dit akkoord dan ook haaks op het eerder gepresenteerde Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO).

Daarin schetst minister Helder een gewenst toekomstbeeld met inzet op een sterke basiszorg in de wijk, eigen regie senioren en samen vitaal ouder worden. “Met deze voorgenomen bezuiniging wordt er een streep gezet in de plannen voor langer thuis wonen. Dit kabinet moet snel duidelijk maken waar het voor wil staan, want de zorguitdagingen die er liggen zijn al groot genoeg”, aldus de Seniorencoalitie.

Het uitgelekte zorgakkoord zet in op bezuinigingen voor huisartsen en wijkverpleegkundigen. En dat kan slecht uitpakken, volgens de Seniorencoalitie: “Om langer thuis te kunnen blijven wonen zullen senioren daar alle steun bij nodig hebben. Zowel signalerend als verzorgend. De inzet op eigen regie vraagt om een sterke basisinfrastructuur in de wijk.” Om dat voor elkaar te krijgen moet er juist geen geld worden weggenomen: “Zonder een investering op die infrastructuur en de toekomstige wensen, kunnen we WOZO in de prullenbak gooien, samen met het motto ‘zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan’. Het ministerie moet met één mond spreken en de klokken gelijk zetten als het gaat om de ambities die we met elkaar hebben afgesproken.”

WOZO
De seniorencoalitie was betrokken bij de opzet van de WOZO waarbij minister Helder aangaf dat de inzet van WOZO terug te zien zou zijn in het Integraal Zorgakkoord. Dat lijkt in dit uitgelekte stuk niet het geval. Daarmee worden niet alleen de senioren getroffen maar ook de mantelzorgers die in de afgelopen jaren al zoveel hebben opgevangen mede door de inhaalzorg en personeelstekort. “De Seniorencoalitie ziet dat er ook in de eerstelijns zorg personeelstekorten spelen en mede daardoor bestaande budgetten niet altijd opgemaakt worden, maar om nu al het geld weghalen zonder na te denken wat we wel kunnen doen, sluit niet aan op de ambities die we met elkaar hebben gedefinieerd.”

De Seniorencoalitie zat overigens niet aan tafel bij de gesprekken over het Integraal Zorgakkoord, terwijl ouderen een groot deel van de huidige en toekomstige cliënten- en patiëntengroep zijn. Daarom hoopt de Seniorencoalitie dat deze conceptversie snel van tafel gaat.

Minder huurtoeslag is onacceptabel

Ruim 80.000 huishoudens met een AOW-uitkering krijgen straks minder huurtoeslag, als de plannen van het kabinet doorgaan. Voor de Seniorencoalitie is dat onbespreekbaar. Het gaat hier om een groep ouderen die qua inkomen al erg kwetsbaar is. Ze krijgen niet voor niets huurtoeslag.

In het voorgestelde nieuwe systeem voor het berekenen van de huurtoeslag wordt niet langer uitgegaan van de werkelijke huur die iemand betaalt, maar van een vast normbedrag van € 520 per maand. Een huurder die nu toeslag krijgt op basis van een huur van bijvoorbeeld € 700 euro, zal dus minder toeslag krijgen.

De Seniorencoalitie – een samenwerking van de ouderenorganisaties KBO-PCOB, ANBO, Koepel Gepensioneerden en NOOM – vindt dit onbegrijpelijk. De koopkracht van deze groep AOW’ers is al sinds 2010 uitgehold. Met de huidige energiecrisis en de toenemende inflatie neemt hun koopkracht alleen maar verder af.

De herziening van de huurtoeslag mag voor niemand leiden tot een lagere huurtoeslag, vinden de gezamenlijke seniorenorganisaties. Deze reactie hebben ze inmiddels toegezonden aan de betrokken departementen via een zogenoemde internetconsultatie.

Een ander onderdeel van de plannen met de huurtoeslag kan wel op instemming rekenen van de Seniorencoalitie. Het gaat hierbij om het voorstel om ook huurders in de vrije sector in aanmerking te laten komen voor huurtoeslag. Al jaren is te zien dat senioren die een huis huren in de vrije sector een steeds groter deel van hun inkomen kwijt zijn aan huurlasten, zonder enige vorm van compensatie.

Technologische ontwikkelingen

Technologie kan een handig hulpmiddel zijn om het leven te verbeteren en te vergemakkelijken. Dat blijkt ook uit de ervaringen met de applicaties van de Europese AAL-projecten (Active and Assisted Living). ‘Hiermee worden technologieën, vaak apps voor op de telefoon, ontwikkeld om ervoor te zorgen dat senioren langer zelfstandig en gezond thuis kunnen blijven wonen. Onze rol als KBO-PCOB is om te kijken of senioren die ook daadwerkelijk willen en kunnen gebruiken.’ Wij helpen ontwikkelaars kijken door de bril van ouderen. Daar ligt onze impact. Als je iets kan maken wat voor senioren interessant en bruikbaar is heb je iets in handen dat iedereen kan gebruiken.

Lees meer over de reis van Jan Brinkers en Nora Ramadani

Aandacht voor openbare toiletten

Een derde van de Nederlandse gemeenteraden (115 van de 344) heeft in de afgelopen vijf jaar aandacht besteed aan het gebrek aan openbare toiletten. Dat blijkt uit een onderzoek van De Toiletalliantie (een initiatief van onder andere de Maag Lever Darm Stichting), welke gemeenteraden het zijn is weergegeven op een kaart. Het onderzoek laat een flinke verbetering in de afgelopen vijf jaar zien, maar tegelijkertijd heeft twee derde van de gemeenteraden dus nog geen actie ondernomen.

Gemeenteraden in actie
Op de kaart staat per kleurcode aangegeven welke gemeenteraden actief zijn en wat ze hebben gedaan. Zo hebben raadsleden in 35 (oranjegekleurde) gemeenten (schriftelijke en/of mondelinge) vragen gesteld aan het college over openbare toiletten. De 65 gele punten geven aan waar een motie is aangenomen met de oproep het toilettekort aan te pakken. In vier (lichtgroene) gemeenten hebben gemeenteraden zelf initiatiefvoorstellen geschreven. De veertien (donkergroene) gemeenteraden zijn het verst gevorderd omdat ze een beleid hebben vastgesteld voor openbare toiletten en/of geld beschikbaar hebben gesteld.

“Werk nog niet af”
Ivo Thonon, woordvoerder van de Toiletalliantie: “Door de coronajaren realiseren lokale overheden zich ook dat het openstellen van toiletten bij horeca en in publieke gebouwen een deel van de oplossing kan zijn, maar dat het niet het enige antwoord is. Openbare toiletten zijn echt nodig, Het werk is nog niet af. De zee van rood op de kaart, van de twee derde van de gemeenteraden die nog niets hebben gedaan, laat precies zien hoeveel. Het is echt nodig dat zij ambtenaren en wethouders aan het werk zetten om dit probleem in hun gemeente op te lossen.”

Sterke verbetering sinds 2017
Toch is de huidige situatie een grote verbetering ten opzichte van de situatie van vijf jaar geleden, toen de rechtszaak van Geerte Piening het gebrek aan openbare toiletten in Nederland in de schijnwerpers zette. In september 2017 vocht Piening haar boete voor wildplassen aan met de verdediging dat er geen openbare toiletten in de buurt waren die ook voor vrouwen beschikbaar waren. Dat ze van de rechter kreeg te horen dat ze een urinoir had moeten gebruiken leidde tot verontwaardiging maar dus ook politieke aandacht.

In die tijd waren er maar een paar gemeenteraden, zoals Tilburg en Hilversum, die er tot dan toe over hadden nagedacht en nog minder die al zo ver als Rotterdam waren en al geld vrij maakten voor openbare toiletten in de stad. Thonon: “Dat is gelukkig flink veranderd in de afgelopen vijf jaar. Deels door het werk van de Toiletalliantie en deels door het groeiende besef dat dit een probleem is waar gemeenten iets aan moeten doen. Lokale overheden beginnen te beseffen dat de toiletnorm, een toilet om de 500 meter in stadscentra en winkelgebieden, zinvol is. Ze beginnen te begrijpen dat toiletten nodig zijn om iedereen in staat te stellen het huis uit te gaan.”

Over het onderzoek
De Toiletalliantie inventariseerde op basis van openbare gegevens, nieuwsberichten en contact met gemeenten wat de status is van het gemeentelijk toiletbeleid in Nederland. Hoe positiever de kleur op de kaart, des te meer punten de gemeente krijgt voor de ranglijst over toiletvriendelijkheid die de Toiletalliantie elk jaar rond Wereldtoiletdag bekend maakt (dit jaar op donderdag 17 november). Een gemeente kan zo maximaal 100 van de 1000 punten voor toiletbeleid verdienen.

Over de Toiletalliantie
De Toiletalliantie bestaat uit ruim twintig maatschappelijke organisaties, waaronder KBO-PCOB. Onze doelstelling: In 2025 is het aantal Nederlanders dat soms tot regelmatig thuisblijft vanwege het gebrek aan toiletten gehalveerd (ten opzichte van de 23% in 2021), omdat er voldoende toiletten zijn. Samen met gemeenten, winkeliers en horecaondernemers wil de Toiletalliantie ervoor zorgen dat dit goed wordt geregeld in Nederland. In steden en dorpen en ook in de natuur. Het initiatief tot de Toiletalliantie is genomen door de Maag Lever Darm Stichting. Zie voor meer informatie: www.iederewctelt.nl of www.mlds.nl.

Grote uitdagingen voor ouderenzorg in de toekomst

Hoe kunnen we de zorg voor ouderen ook straks op peil houden, met de toenemende vergrijzing? En hoe blijven senioren zo lang mogelijk zelfstandig? Het kabinet heeft hiervoor een plan gemaakt en KBO-PCOB kan zich in de toekomstvisie vinden. Maar er zijn nog wel wat punten die serieus aandacht verdienen.

KBO-PCOB heeft samen met de andere partners uit de Seniorencoalitie (ANBO, Koepel Gepensioneerden en NOOM) een reactie gemaakt op dit plan van minister Conny Helder, dat officieel het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) heet.

Houdbaar
De Seniorencoalitie is het met de minister eens dat er grote veranderingen op stapel staan. De ouderen van nu hebben andere wensen, de groep ouderen stijgt hard en de personeelstekorten in de zorg worden steeds groter. De zorg en ondersteuning voor senioren zoals we dat nu kennen, is niet houdbaar in de toekomst.

De minister stelt als nieuwe norm: zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan. Het is volgens KBO-PCOB en de andere ouderenorganisaties een goed uitgangspunt, maar alles hangt wel af van de uitvoering. De praktijk blijkt vaak weerbarstig.

Vrijwel iedereen wil graag zo lang mogelijk zelfstandig blijven. De vraag is wel of er voldoende zorgplekken zijn voor mensen die (nog) niet in aanmerking komen voor een plaats in een verpleeghuis, maar die wel intensieve zorg nodig hebben. Waar kunnen zij terecht?

De vraag naar intensieve zorgplekken is nu al veel groter dan het aanbod en zulke plekken zijn niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. De ouderenorganisaties vinden dat de minister nu al met (tijdelijke) maatregelen moet komen om de druk te verlichten. Anders vallen te veel kwetsbare mensen tussen wal en schip.

Welzijn & wonen
De minister wil verder flink investeren in welzijn. Dat is een goed streven, maar welzijn is vooral een taak van gemeenten. De Seniorencoalitie vraagt zich af hoe de rijksoverheid ervoor kan zorgen dat welzijnsvoorzieningen in de wijken worden gerealiseerd. We merken dat het nu al vaak niet makkelijk is om burgerinitiatieven van de grond te krijgen.

Een ander belangrijk punt in het WOZO-programma is het realiseren van 250.000 nieuwe woningen voor senioren. Daarbij kan het gaan om gelijkvloerse woningen en nieuwe woonvormen. Dat is wat de ouderenorganisaties betreft een grote stap in de goede richting, aangezien er een groot tekort is aan passende woningen voor ouderen.

Digitale oplossingen
Daarnaast wil de minister dat er meer gebruik wordt gemaakt van technologie, van nieuwe digitale oplossingen. Die bieden volgens de Seniorencoalitie veel mogelijkheden, maar het is wel van groot belang dat er oog blijft voor de groep die niet of weinig digitaal is. Digitale oplossingen, zoals beeldbellen met een zorgverlener, moeten worden aangeboden als mogelijkheid, maar mogen niet dwingend worden opgelegd.

Kortom, niet alles is maakbaar. Langer zelfstandig thuis en gebruik maken van digitale toepassingen is niet voor iedereen weggelegd. Niet iedereen heeft een goed netwerk of kan zelf een oplossing zoeken voor een probleem.

Daarnaast pleit de Seniorencoalitie voor een betere ondersteuning van mantelzorgers en betere arbeidsvoorwaarden voor zorgprofessionals. Want zonder hen stort het hele systeem in.

Deze punten heeft de Seniorencoalitie opgeschreven in een brief aan de Tweede Kamer.

Lees hier de brief

Seniorencoalitie in actie: Pas de pensioenwet aan!

De Seniorencoalitie is een petitie gestart waarin aanpassingen worden geëist aan de nieuwe pensioenwet. De Tweede Kamer behandelt het wetsvoorstel hoogstwaarschijnlijk nog vóór het zomerreces, terwijl het nog aan alle kanten rammelt.

Seniorencoalitie spreekt in Tweede Kamer over pensioenen

De Seniorencoalitie van KBO-PCOB, ANBO, Koepel Gepensioneerden en NOOM spreekt dinsdag in de Tweede Kamer over het nieuwe pensioenstelsel. Namens de Seniorencoalitie zal John Kerstens de Kamer in een Ronde Tafel Gesprek voorhouden dat de nieuwe pensioenwet moet worden verbeterd, omdat anders het draagvlak onder gepensioneerden voor de omvangrijke operatie wegvalt.

De Seniorencoalitie heeft in een zogeheten Position Paper haar bezwaren tegen de nieuwe pensioenwet op een rijtje gezet. De Seniorencoalitie heeft tot nog toe kritisch constructief tegenover de veranderingen op pensioengebied gestaan. Belangrijke reden voor die opstelling is dat het huidige stelsel zorgt voor een voortdurend uitholling van pensioenen omdat er met een absurde rekenrente wordt gewerkt. Dat gebeurt in het nieuwe stelsel niet. Maar in de overgangsperiode tot 2027 blijft pensioen afhankelijk van een toevallige dagrente.

Verder wil de Seniorencoalitie dat er uitzicht komt op inhaalindexatie, omdat de koopkracht van hun pensioenen al 25 procent is gedaald. Het evenwichtig omzetten van de huidige pensioenaanspraken in pensioenvermogens is ook nog onvoldoende gegarandeerd. Ten slotte wil de coalitie dat de zeggenschap van gepensioneerden beter wordt geregeld.

Het Ronde Tafel Gesprek (RTG) van de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid met deskundigen uit het pensioenveld vindt dinsdag 10 mei vanaf 16.30 uur plaats. Het is live te volgen via de website van de Tweede Kamer.

Het is het tweede RTG. Eerder spraken al vijftien andere deskundigen met de commissie.

Lees hier de gehele Position Paper

Seniorencoalitie spreekt in tweede kamer over pensioenen (OUD!)

KBO sterk voor alle senioren

Afgelopen jaren is er vaak en veel gesproken over de toekomst van de KBO. Rode draad: hoe kunnen we de KBO hernieuwd op de kaart zetten? Duidelijk is dat de KBO meer en beter zichtbaar moet zijn in onze samenleving. Niet voor niets is onze de slogan: KBO sterk in Limburg. Daarmee zeggen we niets teveel. De KBO zit vertakt in bijna alle steden en dorpen en heeft een stevige positie bij provincie en gemeenten. Terecht, want wij vertegenwoordigen alleen al qua leden 35.000 senioren in Limburg en we staan voor alle senioren en dat zijn er in Limburg heel veel!

Het begin is gemaakt met o.a. een nieuwe website, een nieuw blad, en een nieuw logo, ook voor de afdelingen. Maar wat kunnen senioren nog meer verwachten? KBO Limburg gaat stevig investeren in scholing en deskundigheid, met name aan de basis, bij de afdelingen. Meer inhoudelijke activiteiten aanbieden, aansprekende projecten opzetten, waar ook de jonge senior graag mee in wil stappen. We willen ook onderzoek doen naar de behoeften van jonge senioren, want die hebben we onvoldoende in beeld. En we denken na over een flexibel lidmaatschap. Bijvoorbeeld voor een bepaald project. Daarmee kan iemand kennismaken met de KBO. We kunnen dan laten zien wie we zijn en wat we doen met als uiteindelijk doel die jonge senior over de streep te trekken om echt lid te worden van de KBO.